Ċittadin ta’ pajjiż terz huwa persuna li hija ċittadin ta’ pajjiż ieħor għajr l-Unjoni Ewropea (UE) jew iż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE), jew l-Iżvizzera.
Bħala ċittadin ta’ pajjiż terz, meta tkun assigurat taħt l-iskema Maltija, id-drittijiet tal-pensjoni tas-sigurtà soċjali tiegħek huma eżattament simili għal dawk ta’ ċittadin Malti – sakemm ma tkunx ċittadin tal-Awstralja, il-Kanada, u New Zealand (diskuss hawn taħt).
L-ewwel u qabel kollox, biex tikkwalifika għal pensjoni ta’ rtirar kontributorja tas-sigurtà soċjali trid tħallas minimu ta’ 12-il sena ta’ kontribuzzjoni.
Biex tirċievi pensjoni sħiħa għax-xogħol li sar f’Malta trid:
(a) ikollok storja kontributorja ta’ 35 sena, jekk inti twelidt bejn l-1952 u l-1961;
(b) ikollok storja kontributorja ta’ 40 sena, jekk inti twelidt bejn l-1962 u l-1968;
(ċ) ikollok storja kontributorja ta’ 41 sena, jekk inti twelidt matul u wara l-1969.
Barra minn dan ta’ hawn fuq, meta persuna (kemm jekk tkun ċittadin ta’ pajjiż terz jew mod ieħor) tkun assigurata taħt l-iskema Maltija kif ukoll f’pajjiż li miegħu Malta għandha ftehim bilaterali fis-seħħ, il-kontribuzzjonijiet imħallsa f’kull pajjiż jistgħu jitqiesu sabiex tiġi determinata l-eliġibilità għall-pensjoni. Sal-lum, Malta għandha ftehim bilaterali fis-seħħ mal-Awstralja, il-Kanada u New Zealand. Dawn il-ftehimiet ikopru għadd ta’ benefiċċji. Malta għandha wkoll ftehim bilaterali mal-Libja li jkopri biss il-ħlas tal-kontribuzzjonijiet għall-persuni Maltin li jaħdmu hemm.
Dan li ġej għandu jiġi nnotat fir-rigward tal-ftehimiet bilaterali. Agħfas fuq il-pajjiż li huwa ta’ interess għalik għal aktar informazzjoni.
L-Awstralja topera sistema ta’ sigurtà soċjali bbażata fuq ir-residenza tal-persuna u skont test tal-mezzi finanzjarji.
Il-ftehim bilaterali jipprovdi li, fejn meħtieġ, kull residenza fl-Awstralja għandha titqies f’Malta bħala perjodu ta’ kontribuzzjonijiet. Viċi versa l-kontribuzzjonijiet imħallsa f’Malta huma meqjusa bħala perijodi ta’ residenza għall-finijiet tas-sigurtà soċjali Awstraljana.
Il-ftehim ikopri l-pensjonijiet kontributorji fir-rigward tal-irtirar, ir-romol u l-invalidità.
Il-Kanada teżerċita sistema doppja ta’ sigurtà soċjali li tgħaqqad is-sistema kontributorja u s-sistema ta’ pensjoni tax-xjuħija bbażata fuq ir-residenza.
Il-ftehim bilaterali jippermetti li r-residenza f’pajjiż wieħed titqies minflok il-kontribuzzjonijiet imħallsa f’ieħor u viċi versa.
Il-ftehim ikopri l-pensjonijiet kontributorji fir-rigward tal-irtirar, ir-romol u l-invalidità, minbarra l-benefiċċji tal-orfni u tal-mewt. Il-ftehim ta’ Malta u l-Kanada jinkludi wkoll dispożizzjonijiet dwar il-ħlas ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali f’dawk il-każijiet fejn resident ta’ pajjiż wieħed ikun qed jaħdem fl-ieħor.
Il-ftehim bilaterali jkopri kull persuna li temmet perjodu ta’ kontribuzzjonijiet f’Malta jew perjodu ta’ residenza għal xogħol fi New Zealand, kif ukoll is-superstiti ta’ dawn il-persuni.
Il-ftehim bilaterali jipprovdi wkoll għall-ugwaljanza fit-trattament li jfisser li l-persuni koperti mill-ftehim għandhom jiġu trattati b’mod ugwali fir-rigward tad-drittijiet u l-obbligi taħt il-leġislazzjoni ta’ Malta u New Zealand. Il-benefiċċji koperti mill-ftehim huma l-pensjonijiet fir-rigward tal-irtirar u r-romol għal Malta, u s-superannuation u l-pensjonijiet ta’ veteran għal New Zealand.
Il-ftehim jippermetti li persuna tiċċaqlaq bejn Malta u New Zealand mingħajr ma titlef il-pensjoni tagħha. Il-ftehim jgħin persuna biex tissodisfa l-kundizzjonijiet minimi ta’ skema ta’ pensjoni kemm f’Malta kif ukoll fi New Zealand. Il-ftehim ma jgħinx biex titjieb ir-rata tal-pensjoni dovuta fuq il-bażi tal-kontribuzzjonijiet imħallsa f’pajjiż wieħed.
Pereżempju: jekk persuna Maltija ma tkunx ħallset l-għadd suffiċjenti ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali Maltin biex tikkwalifika għal pensjoni kontributorja skont il-leġiżlazzjoni Maltija, il-ftehim jippermetti li kwalunkwe perjodu ta’ residenza tal-età tax-xogħol komplut fi New Zealand jitqies bħala perijodu kontributorju mħallas għall-finijiet tas-sigurtà soċjali Maltija. Il-ftehim, għalhekk, jippermetti li l-persuni jimlew il-vojt fir-rekords kontributorji tagħhom u b’hekk isiru eliġibbli għal pensjoni kontributorja. L-istess japplika għaċ-ċittadini ta’ New Zealand.
Il-ftehim jiżgura wkoll li l-pensjonijiet imħallsa minn New Zealand jitħallsu lill-benefiċjarju f’Malta meta jiddeċiedu li jirritornaw Malta.
Pereżempju, fejn il-portabbiltà ta’ benefiċċju hija ristretta, bħal fil-każ ta’ New Zealand, il-ftehim jegħleb din ir-restrizzjoni fuq il-portabbiltà u l-migrant jista’ jirritorna f’Malta u jirċievi l-pensjoni ta’ New Zealand f’Malta.
Il-Libja
Il-ftehim bilaterali mal-Libja jenfasizza li persuna Maltija li taħdem fil-Libja għandha tħallas il-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali f’Malta biss.